Wat is coaching?

De term 'coaching' en de verschillen met belangrijke aanverwante methoden als 'counseling' en 'psychotherapie' zijn niet voor iedereen even duidelijk. Dus wat is coaching? En hoe verhoudt het zich tot counseling en psychotherapie?

Laat ik vooropstellen: ik houd in het algemeen niet zo van 'hokjes en vakjes' als die beperkend werken. Als een gesprek mooi en nuttig is, dan maakt het mij niet uit of het coaching, counseling of psychotherapie heet. Het gaat er mij om dat het werkt en dan wil ik geen dingen op voorhand al uitsluiten puur bijvoorbeeld 'omdat dat dat eigenlijk geen coaching is'.

Toch is het wel goed om te benoemen wat we normaalgesproken bedoelen met coaching, counseling of psychotherapie, om verwarring te voorkomen en om de insteek van verschillende methoden beter te begrijpen.

De overeenkomsten tussen coaching, counseling en psychotherapie

Allereerst de overeenkomsten tussen de verschillende methoden. Coaching, counseling en psychotherapie gaan er alledrie vanuit dat elk mens in het leven te maken krijgt met stress, pijn, angst, verdriet enzovoorts. Veel mensen nemen echter niet altijd de stap om de oorzaken van die emoties te onderzoeken en -als dat mogelijk is- te verhelpen. Die 'vermijding' kan onbewust gebeuren, maar ook bewust omdat bijvoorbeeld het probleem gevoelsmatig te klein of juist veel te groot is. Een coach, counselor of psycholoog kan helpen om wél bij de onderliggende oorzaken te arriveren en te komen tot nieuwe inzichten en mogelijke oplossingen. Ze bieden een luisterend oor en geven zonder oordeel de ruimte om te beschrijven wat jouw situatie is en wat dat met je doet. Ze stellen vragen en helpen je om bij de kern van jouw situatie uit te komen en meer inzicht te krijgen in jezelf en in wat er speelt.

Coaching

De gesprekken en activiteiten van een coach zijn er vervolgens op gericht om doelen te formuleren en om die doelen samen met jou te bereiken. Die doelen hoeven niet altijd voort te komen vanuit pijn maar kunnen ook voortkomen vanuit verlangen of de wens om grenzen te verleggen. De methodes van een coach zijn toekomstgericht en activerend: je definieert samen doelen, deelt die doelen op in kleine stapjes, maakt samen een actieplan en de coach kan ook een stok achter de deur zijn als dat nodig is. Een coach helpt je zoeken naar oplossingen en spoort aan tot concrete actie.

Counseling

Bij counseling ligt de focus in eerste instantie niet op oplossingen en aansporingen maar op het erkennen en helen van emotionele pijn. Een counselor geeft dus meestal geen advies, maar voelt met je mee en creëert een omgeving waarin je over dingen kunt praten waar je normaal niet over praat. Vaak wordt ook dieper ingegaan op je verleden, emotionele situatie en gedachtenpatronen die je hebt opgebouwd. Het doel daarvan is heling van emotionele pijn. Door die veiligheid, ruimte en uitgebreide gesprekken ontwikkel je emotionele rust en groei je als persoon. Daardoor zul je beter met jouw situatie om kunnen gaan.

Counseling neemt dus meer dan coaching de ruimte om het te hebben over emoties en het verleden, zonder direct bezig te zijn met toekomstgerichte plannen en 'oplossingen'. Het gaat bij counseling dus primair om duidelijkheid, inzicht en heling terwijl het bij coaching meer draait om vanuit een gezonde mentale situatie bepaalde doelen te formuleren en vervolgens te behalen.

Psychotherapie

Bij psychotherapie kom je op het vlak van de 'echte' psychologie. De term 'psychotherapeut' is in Nederland een beschermde titel. Vaak is zo'n therapeut een gespecialiseerde GZ psycholoog die zich bezighoudt met zwaardere psychische klachten zoals zware terugkerende depressies, gedragsstoornissen en persoonlijkheidsstoornissen. Psychotherapie klinkt daarom soms zwaar, maar inhoudelijk bestaat psychotherapie -net als coaching en counseling- meestal uit veilige praat-sessies met eventuele huiswerkopdrachten en soms rollenspellen. De inhoud en vorm van gesprekken zijn gebaseerd op bewezen wetenschappelijke methodes zoals Cognitieve gedragstherapie, Acceptatie en Toewijdingstherapie of Oplossingsgerichte therapie. Psychologen hebben vaak van één of meerdere van deze methoden tot hun specialisme gemaakt. Coaches gebruiken vaak wel elementen uit de verschillende methodes, maar noemen het soms anders en zijn meestal niet zo gespecialiseerd als een psycholoog. De psychotherapie is behoorlijk gereguleerd en gestandaardiseerd, waar dan tegenover staat dat de zorg door zorgverzekeraar wordt vergoed. Diagnosestelling en behandeling gaat vaak volgens strakke protocollen en er wordt geformuleerd in termen van een 'patiënt' met een 'aandoening' of 'stoornis'.

Coaching versus Counseling versus Psychotherapie

Samenvattend gaat het by psychotherapie om behandeling van zwaardere psychische klachten, gaat bij counseling primair om heling van emotionele pijn en draait het bij coaching om het formuleren en behalen van doelen.

Hoe zijn mijn gesprekken er meestal uit?

Eerlijk is eerlijk: ik vind het fijn om daadwerkelijk positieve verandering te realiseren. Dat betekent dat ik je graag help om nieuwe inzichten op te doen en actie te ondernemen. Belangrijk is daarbij dat dat allemaal in het juiste tempo gebeurt. Jij geeft aan waar je behoefte aan hebt en hoe snel je wilt gaan. Soms is het goed om eerst de diepte in te gaan en meer ruimte te nemen voor het gevoel en herstel ('counseling') en om pas daarna te kijken wat de beste stap vooruit is ('coaching').

Voor mij is het startpunt altijd het creëren van een open en veilige sfeer waarin we zonder oordeel kijken naar wat er aan de hand is. Door het stellen van vragen, het plaatsen van de situatie in een andere context en het gebruiken van voorbeelden en modellen komen we samen tot nieuwe inzichten. Daarbij is het essentieel dat ik geen 'oplossingen' voorkauw, maar dat ik jou help om zelf je doelen en oplossingen te vinden. Vervolgens kunnen we die doelen en oplossingen samen concreet maken, en een plan bedenken om daadwerkelijk positieve verandering in gang te zetten. Die positieve verandering kan net zo goed gaan over 'zachte' zaken zoals acceptatie, loslaten of zelfvertrouwen maar ook over concrete zaken zoals een nieuwe baan of nee durven zeggen.